Bir süredir dillerden düşmeyen Metaverse terimi, Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in şirket adının artık geleceğini yeterince anlatamadığını söyleyerek, çatı şirketin ismini “Meta” olarak değiştirme kararı aldıklarını açıklaması ile popülerlik patlaması yaşadı. Facebook; Şirketin metaverse uygulaması “Horizon” için 10 milyar dolardan fazla bütçe ayırdığını ve önümüzdeki yıllarda fazlasını da harcayacaklarını açıkladı.
Nedir bu metaverse dersek; kelime anlamı evrenin ötesi gibi birşey olsa da şu an bahsedilen anlamıyla dijital ortamda kendi ekosistemi olan kurgusal dünyalardır diyebiliriz. Detaya inmeden bir kaç örnek verelim, Matrix evreni, Ready Player One filmindeki OASIS veya animeseverlerin bileceği Sword Art Online dünyası. Yani metaverse sanal kimliğin, mekan ve nesnelerin, geçmişin ve tabii ki kendi ekonomisinin olduğu, kullanıcıların sosyalleşme ihtiyacını karşılayan bir dijital simülasyon dünyasını işaret ediyor. Bu simülasyonlar için sadece oyun amaçlı içerikler değil iş toplantılarından konserlere her türlü sosyal aktivite yer bulacak. Gelecekte bu konseptin Arttırılmış Gerçeklik AR, Sanal Gerçeklik VR ve Yapay Zeka AI teknolojilerinin de gelişmesiyle büyük bir popülerlik alanı yakalaması bekleniyor. Özellikle VR gözlükleri herkes için daha erişilebilir bir fiyata ve yaygınlığa ulaşabilirse Metaverse dünyalarının gelişimini ciddi ölçüde hızlandıracak.
Kriptolar ve Metaverse
İşe kripto paralar açısından bakarsak bu trend daha patlamadan bu alana yönelmiş pek çok kripto para mevcuttu. Decentraland ve Sand popüler örnekler. Kripto para piyasalarında sermayenin akış yönü günün trendleri ile doğru olarak ilerlemekte.
DeFi (Merkezsiz Finans) -> GameFi (Oyunlaştırılmış Finans) -> NFT (Eşsiz Tokenlar)
şeklinde ilerleyen trend hem oyunlaştırılmış bir ekonomi olsun, hem özünde %99’u gerçek bir değer taşımayan NFT’lere bir kullanım alanı olsun hem de ilgi çekici yeni bir teknoloji olsun kombinasyonu ile şu an oldukça popüler.
Önce olumsuz taraftan başlayalım:
Para kazanmak isteyenler için Metaverse terimi daha uzunca bir süre yeni ortaya çıkan projeler ve tokenlar ile yatırımcıya para kazandırmaya devam edeceğine şüphe yok. Ancak bu projelerin sonu bir dönemin ICO çılgınlığı gibi olacak ve %99’u kaybolup gidecek.
Bunun en büyük sebebi maalesef insanlarda Metaverse’in tamamen merkezsiz bir altyapıda olması gerektiği yanılsaması yatıyor. Çok basit bir örnek verelim, Facebook, Instagram, Twitter, Linkedin, Pinterest, Youtube vb. sosyal medya kullanıyorsunuzdur. Kaçınız market payı %99 üzeri olan bu sistemler yerine merkezsiz bir sosyal medya uygulaması kullanıyorsunuz? Metaverse için de cevap aynı, bütün dünyada hızla kabul görecek olan Facebook, Google , Amazon, Microsoft başta olmak üzere milyonlarca kullanıcıya kolayca ulaşabilen varolan teknoloji devleri; EA, Ubisoft, Epic Games ve benzeri oyunlaştırma alanında uzman olan firmalar; Bandai, Pokemon, Marvel, DC ve benzeri halihazırda metaverse konseptini duyurduğunda peşine milyonları takabilecek franchise’lar bu alana yatırım yaptığında, mobil oyundan bozma “ben metaverse’im bu da benim token’im” diyen projeleri kim kullanacak? Bir başka soru; Bundan 20 sene öncesinde browserden oynadığımız flash oyunların ekonomisini blockchaine taşıyıp eşyalarını NFT yapınca geleceğin teknolojisi olur mu?
Metaverse teknolojisinin en önemli gerekliliği kullanıcı. Bir dünyanın sürdürülebilirliği, ekonomik bir karşılığı olması ve sosyalleşmeyi sağlayabilmesi gibi varoluşsal gereklilikler ben token bastım, eşyaları NFT yaptım demekle olmuyor. Kullanan aktif ve yüksek rakamlı bir topluluğa ihtiyaç duyuyor. Merkezsiz tarafta bu kısım oldukça boş. Zaten projeler de oyuncudan çok yatırımcıları hedefliyor. Şöyle bir örnek verelim, bir tarafta ben arsa satıyorum buraya ev yap eşya koy merkezsiz ekonomi vb diye kendini pazarlayan proje, öteki tarafta Sims ile bu alanda milyonlarca kişiye ulaşabilmiş ve bu sektöre girer girmez kalabalık bir kitleyi peşinden sürükleyebilecek EA. Hangisine dahil olursunuz, bin kişinin oynadığı merkezsiz Metaverse mi, bir milyon kişinin içinde olduğu merkezi metaverse mi?
Yeterince iç kararttıysam şimdi kripto para yatırımcıları için olumlu taraflara geçelim:
En temel mantık, kripto piyasalarda fiyatlanma dinamikleri geleneksel piyasa mantığı ile ilerlemiyor, yani herşeyin çok hızlı ve volatil olduğu kripto para piyasası bu trendin de suyunu sıkacaktır. Belki aylarca Metaverse keywordu kullanan IDO’lar onlarca kat artacak, bu alandaki NFT’ler değer görmeye devam edecektir. Burada yatırımcının dikkat etmesi gerekenler şu şekilde;
- Metaverse iddialı projelerden bu dönemde özellikle vurkaç hedefli alımlarla iyi para kazanmak mümkün. Tokenlara aşık olmayın iyi kar varsa satın.
- Bu sektörün geleceği merkezi tarafta olacak gibi gözüküyor yani varınızı yoğunu bu geleceğin teknolojisidir diye uzun vadeli olarak olarak metaverse projelerine yatırmayın. Şansımı denemek istiyorum, belki aradan sıyrılacak projeyi bulurum diye yatırım yapıyorsanız cüzdanınızda eksikliğini hissetmeyeceğiniz kadar az para ile yatırım yapın. Facebook’un bile tam olarak geliştirmesine en az 10 yıl ve 10 milyar dolar maliyet belirlediği bir sektöre yatırım yapıyorsunuz yani buraya yapılacak uzun vade yatırım gerçekten uzun vadeli olmalı.
- Merkezi sistemler bu alanda alıp yürüyecek demek merkezsizlerin hiç şansı olmayacak demek değildir. Bugün GTA, Call of Duty ,World of Warcraft vb yapılmış diye bağımsız geliştiriciler oyun yapmayı bırakmıyor, AAA yani en yüksek bütçeli oyunları oynayanlar kadar diğer oyunları oynayanlar da bir o kadar fazla. Benzer olarak elbette kripto sektöründeki metaverselerden de çok başarılı olanları olacaktır. Yatırım yaparken herhangi bir kripto paraya yatırım yapılırken dikkat edilmesi gereken, arkasındaki ekibe ve yatırımcılarına, uygulanabilir bir yol haritasına sahip mi gibi temel özelliklere bakmayı atlamayın.
